درسهایی از اصول عقاید اسلامی ویژه جوانان / پرسش و پاسخ، توحید

بسم الله الرحمن الرحیم

 

سؤال۱: منظور خداوند در آیه‌‌‌‌ی «اِنَّما یَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبادِهِ الْعُلَماءُ«فاطر: ۲۸»»؛ از اینکه تنها علما خاشع و متواضع هستند، چیست؟

پاسخ:این عبارت به این معنی است که با معرفت پیدا کردن به عظمت و وحدانیت خداوند، در انسان حالت خشوع پیدا می‌‌‌‌شود، چرا که حالت منیّت و تکبّر از بین خواهد رفت و پیروی از هوای نفس جای خود را به بندگی خدا خواهد داد.

 

سؤال۲: آیا صِرف کسب علوم دینی مانند علم توحید، موجب افزایش نور و بصیرت در باطن انسان می‌‌‌‌شود؟

پاسخ: اگر تهذیب نفس و طهارت باطن نباشد، این علوم موجب نورانیت نمی‌‌‌‌شوند بلکه خود این علم تبدیل به حجاب و تاریکی می‌‌‌‌شود. برای اینکه این علوم تبدیل به نور شوند باید انسان درون خود را تزکیه کند. با تزکیه است که انسان در حصار محکم لااله الّا الله قرار می‌‌‌‌گیرد. کسی که درون خود را از بدی‌‌‌‌های اخلاقی پاک نکند، از این حصار بیرون است. ورود به این حصار نیز شرطی دارد که اطاعت از حجّت معصوم خداست. کسی که مطیع امام باشد در این حصار محکم قرار می‌‌‌‌گیرد.

 

سؤال۳:‌‌‌‌ از نظر دین بالاترین عزّت و بالاترین ثروت برای انسان چیست؟

پاسخ: بالاترین عزّت نزد خداست و اگر کسی به دنبال عزّت است باید به دنبال ایمان و تقوا و اخلاص و طهارت باشد. و بالاترین ثروت زهد و توکّل و اعتماد به خداست. با این سرمایه‌‌‌‌هاست که انسان به حیات طیبّه دست پیدا خواهد کرد.

 

سؤال۴: چه چیزی موجب آرامش واقعی انسان می‌‌‌‌شود؟

پاسخ: آرامش درونی و واقعی به دست خداست. قرآن در این رابطه می‌‌‌‌فرماید: الا بذکر الله تطمئنّ القلوب.یعنی همانا آرامش و اطمینان قلب‌‌‌‌ها با یادخدا به دست می‌‌‌‌آید.

درس هایی از اصول عقاید اسلامی ویژه جوانان / آشنائی با برخی از صفات خداوند متعال

بسم الله الرحمن الرحیم

 

علیم و حکیم

علم نامحدود خداوند، تمام عالم هستی را شامل می‏شود. لذا ذرّه‏ ای در عالم، از علم او پوشیده نیست. علم او بر ازل و ابد یکسان است:

* وَ عِنْدَهُ مَفاتِحُ الْغَیْبِ لا یَعْلَمُها إِلاَّ هُوَ وَ یَعْلَمُ ما فِی الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ؛ کلیدهای غیب تنها نزد اوست؛ جز او کسی آن را نمی‏داند. آنچه را در خشکی و دریاست می‏داند. «انعام: ۵۹»

* لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْ‏ءٌ وَ هُوَ السَّمیعُ الْبَصیرُ؛ هیچ چیز مانند او نیست. او شنوا و بینا است [و چیزی در عالم از او مخفی نیست]. «شوری: ۱۱»

 

اراده، مشیّت و قدرت الهی

خداوند می‏فرماید:

* إِنَّما أَمْرُهُ إِذا أَرادَ شَیْئاً أَنْ یَقُولَ لَهُ کُنْ فَیَکُونُ؛ فرمان خداوند چنین است که هرگاه چیزی را اراده کند، تنها می‏گوید: موجود باش؛ آن نیز بی‏درنگ موجود می‏شود. «یس: ۸۲»

قدرت خداوند از هر نظر نامحدود است و هر امر ممکنی را شامل می‏شود. هر زمان اراده کند، انجام می‏دهد و هر زمان اراده محو و نابودی چیزی کند، از بین می‏رود؛ یعنی قدرت او توأم با مشیّت و اختیار است:

* تَبارَکَ الَّذی بِیَدِهِ الْمُلْکُ وَ هُوَ عَلى‏ کُلِّ شَیْ‏ءٍ قَدیرٌ؛ بزرگوار و متعالی است خداوندی که فرمانروایی، قدرت و حکومت جهان هستی به دست اوست و بر هر چیزی تواناست. «ملک: ۱»

درس هایی از اصول عقاید اسلامی ویژه جوانان / توحید افعالی

بسم الله الرحمن الرحیم

 

 تمام جهان هستی فقط فعل خداوند یکتاست و تمام حرکت ‏ها، افعال و تأثیرها به ذات مقدّس حق تعالی منتهی می‏شود.

* لا مُؤثّرَ فِی الوُجُودّ إلّا اللهُ؛ هیچ موجودی جز خداوند متعال تأثیر مستقل ندارد.

* لا حول و لا قوه الا بالله؛ هیچ حول و قوّه‌ای نیست مگر از جانب خدا.

امام صادق علیه السلام فرمودند:

أَبَى اللَّهُ أَنْ یُجْرِیَ الْأَشْیَاءَ إِلَّا بِأَسْبَابٍ؛ خدا خواسته است که همة کارها از طریق اسباب آن جاری گردد.[۱]

بیشترین انحراف ‏ها و گرفتاری ‏های انسان شرک در توحید عبادی و افعالی است؛ زیرا کسانی که اعتقاد به یگانگی خداوند متعال دارند، اکثراً در اطاعت و عبادت گرفتار شرک خفی هستند؛ چون مطیع هوای نفس می‏شوند و در حقیقت بندگی غیر خدا می ‏کنند و درافعال نیز دیگران را مستقل می ‏دانند.

* یا أَیُّهَا النَّاسُ اذْکُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَیْکُمْ هَلْ مِنْ خالِقٍ غَیْرُ اللَّهِ یَرْزُقُکُمْ مِنَ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ فَأَنَّى تُؤْفَکُونَ؛

ای مردم، یاد آرید که چه نعمت‏هایی خداوند به شما عطا فرموده. آیا جز خدا آفریننده دیگری هست که شما را از آسمان و زمین روزی دهد؟! هیچ خدایی جز او نیست. پس چگونه به باطل منحرف می‏شوید. «فاطر: ۳»

توحید انقطاع از دیگران است؛ یعنی عالم یک صاحب دارد، یک مالک دارد و آن خداست.

* إِنِ الْحُکْمُ إِلاَّ لِلَّه‏. حکومت مخصوص خداست. «یوسف:۴۰»

همه چیز برای اوست. می‏فرماید: اگر در این‏ها که گفته می‏شود، شک داشته باشی، مشرک می‏شوی و اگر مشرک شوی، ایمانت باطل می‏شود. مشرک شدی، در تاریکی می‏روی. می‏فرماید:

* إِنَّ الشِّرْکَ لَظُلْمٌ عَظیمٌ: بالاترین ظلم، شرک است. اساسی‏ ترین سرمایة انسان، ایمان است. «لقمان: ۱۳»

درس هایی از اصول عقاید اسلامی ویژه جوانان / معنای توحید در جلوه­ های مختلف

بسم الله الرحمن الحیم

 

توحید ذاتی:

توحید ذاتی یعنی ذات اقدس پروردگار، مرکب نیست و مجرد محض است، لذا ماهیت ندارد، جسم ندارد و محدود نیست و اجزاء ندارد، چراکه اجزاء برای اشیاء مادی است که دارای جسم هستند ولی خداوند، جسم ندارد که اجزاء داشته باشد. این مفاهیم توحیدی، در برخی عبارتها نهفته‌‌‌‌اند. مانند: «الله اکبر» که یعنی، خدا بزرگتر از آن است بتوان او را وصف کرد و یا عبارت:

* سُبْحانَ اللَّهِ عَمَّا یَصِفُونَ. منزّه است خداوند از آنچه او را توصیف می‏کنند. «مؤمنون: ۹۱»

 پس خداوند در ذات، یکتاست، اجزاء ندارد و در برون ذات نیز تعدد ندارد و یکتاست.

 

توحید صفاتی:         

صفات خداوند عین ذات اوست و از ذاتش جدا نیست و تعدد ندارد. همان گونه که ذات پاکش ازلی و ابدی است، صفات او هم ازلی است؛ زیرا همة صفات خداوند عین ذات اوست. صفات الهی کسب کردنی و از بین رفتنی هم نیست، محدود نیست و برای ما نیز قابل تصور نمی‌‌‌‌باشد و ما فقط مفهومی از آن می‌‌‌‌دانیم.صفات الهی مانند صفات انسانها نیست. انسان در آغاز تولّد فاقد صفات است. به تدریج صفات را کسب می‏کند. این صفات، زاید بر ذات انسان است. در نتیجه گاهی دارای صفاتی است و زمانی فاقد آن صفات. ولی صفات خداوند عین ذات اوست؛ یعنی علم، حیات، قدرت، حکمت، اراده و...عین ذات پاک خداوند است و همة صفات کمالیّه در ذات اوست. خداوند متعال مستجمع تمام کمالات است. صفات خداوند از ذات او جدا نیست تا متعدّد باشد.